آنتی اکسیدانها

اثرات اعجاب انگیز آنتی اکسیدانها بشناسید

غذاهای گیاهی نظیر میوه ها، سبزی ها  و غلات کامل حاوی ترکیباتی هستند که برای سلامت انسان مفیـدنــد. تحقیقــات نشان داده است که برخی از این غذاها به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی کاملا” سالم می توانند بسیاری از امراض مرتبط با افزایش سن را به تاخیر بیاندازند. این مشاهدات تحقیقات را به سمت شناسایی ترکیبات فعال زیستی خاص از جمله آنتی اکسیدان ها که می تواند باعث بهبود و حفظ سلامت شوند، سوق داده است.

آنتی اکسیدان ها در غذا تحـت عنـــوان ویتامین ها، مواد معدنی، کاروتنوئیدها و پلی فنل ها یافت می شوند. بسیاری از آنتی اکسیدان ها با رنگ مشخص در میوه ها مشخص می شوند از جمله، قرمز تیره در میوه هایی نظیر گیلاس و آلبالو و گوجه فرنگی، نارنجی در هویج، زرد در ذرت، مانگو و زعفران و آبی مایل به بنفش در تمشک و شاتوت و انگور.

معروف ترین ترکیبات غذایی که دارای فعالیت آنتی اکسیدانی هستند عبارتند از ویتامین های A، C، E، بتاکاروتن، سلنیم معدنی و ترکیبات لیکوپن.

نقش آنتی اکسیدان ها در سلامت:

مطالعات در خصوص آنتی اکسیدان ها معلوم کرده است که این ترکیبات برای سلامتی مفیدند. اکسیداسیون یــا از دست دادن الکترون باعث تولیــــد ترکیبات فعالی به نام رادیکال های آزاد می شود که می تواند استرس اکسیداتیو یا تخریب در سلول ها را موجب شود.

آنتی اکسیدان ها می توانند قبل از عملکرد مخرب رادیکال های آزاد آن ها را پایدار کنند. اثر آن ها همانند تاثیر یک بافر بر روی اسید و حفظ PH خنثی می باشد. از آنجایی که اکسیداسیون یک فرآیند طبیعی در بدن است، در مقابل آن باید آنتی اکسیدان ها وجود داشته باشند تا سلامت بدن حفظ شود.

تحقیقات انجام شده:

بدن در مقابل استرس اکسیداتیو واکنش دفاعی دارد. مادامی که فشار استرس های اکسیداتیو با افزایش سن قوی تر می شود واکنش دفاعی بدن کم اثرتر می گردد. مطالعات پیشنهاد می کنند که برخی امراض تحلیل برنده نظیر سرطان، امراض قلبی عروقی، مشکلات شناختی، آلزایمر، بیماری های عملکرد سیستم ایمنی و تحلیل رفتن لکه زرد با رادیکال های آزاد ارتباط دارند.

مصرف آنتی اکسیدان ها انسان را در برابر تخریب اکسیداتیو محافظت می کند و دارای اثرات مثبت بــــر ســــلامت است. به عنوان مثال معلوم شده است که کاروتنوئید لوتئین و زئاگزانتین در فعالیت های آنتی اکسیدانی که موجب افزایش دانسیته لکه زرد در چشم می شود، نقش دارد. این فرآیند با مکانیسم ممانعت از توسعه و یا توسط معکوس کردن تحلیل لکه زرد باقیمانده انجام می گیرد.

شواهد در خصوص این فرضیه که اثرات مثبت آنتی اکسیدان های موجود در انگور، کاکائو، شاتوت و چای بر سلامت قلب و عروق، بیماری آلزایمر و حتی خطر برخی سرطان ها وجود دارد، رو به افزایش است. تاکنون معلوم شده بود که آنتی اکسیدان ها تقریبا” یک علاج قطعی برای حفظ سلامت هستند و در تحقیقات بیشتر مکانیسم عمل آنتی اکسیدان ها بررسی شده است. اگر چه تحقیقات اخیر برای اثبات وجود یک ارتباط معمول بین شاخص های استرس اکسیداتیو و امراض مزمن انجام شده است در حال حاضر هیچ کدام به طور قطع اثبات نشده است. یک حوزه جدید تحقیق که به مطالعه ژنوم انسان پرداخته است پیشنهاد می کنــد که ارتباط بین ژنتیک انسانی و رژیم غذایی ممکن است در توسعه امراض مزمن نقش داشته باشد.

اگر چه این علم هنوز در مرحله ابتدایی است، اما برای درک این موضوع که چگونه مواد مغــــذی رژیـــم معمول نظیر آنتی اکسیدان ها از طریق تداخلات مواد مغذی و ژن ها بر سلامت اثر می گذارند، تلاش می شود.

هنوز شواهد تجربی مستقیم حاصل از آزمون های تصادفی دال بر این که آنتی اکسیدان ها برای سلامت مفید هستند وجود ندارد. این امر منجر به توصیه های متفاوت برای جمعیت های مختلف شده است. به عنوان مثال، معلوم شده است که استفاده از مکمل بتاکاروتن به عنوان یک فاکتور زمینه ساز در افزایش خطر سرطان ریه در افراد سیگاری موثر می باشد. اگرچه این فاکتور خطر در افراد غیر سیگاری ردیابی نشده است. این مطالعات پیشنهاد می کند که در خصوص افراد غیر سیگاری استفاده از مکمل بتاکاروتن توصیه نشود و اگر مکمل یاری مدنظر است استفاده از یک مکمل حاوی مولتی ویتامین و مواد مغذی که حاوی آنتی اکسیدان ها نیز باشد برای کل افراد به عنوان توصیه شود.

یک مطالعه مروری بر تحقیقات اخیر پیشنهاد می کند که تلفیق سبزیجات و میوه جات تاثیرات سنیرژیک بر فعالیت های آنتی اکسیدان دارند که منجر به کاهش بیشتر خطر امراض مزمن خصوصا” سرطان و امراض قلبی می شود. زمانی، سازمان های مسئول سلامتی دریافتند سبزی ها و میوه ها در کاهش خطر امراض نقش دارند و برنامه های عمومی و اجتماعی به منظور تشویق مصرف کندگان برای خوردن هر چه بیشتر سبزی ها و میوه های غنی از آنتی اکسیدان توسعه یافت. انجمن قلب آمریکا به افراد بالغ سالم توصیه می کند “روزانه ۵ واحد و بیشتر از سبزی ها و میوه های متنوع بخورید”. انجمن سرطان آمریکا توصیه می کند “هر روز ۵ واحد یا بیشتر میوه و سبزی بخورید.” طبق گزارش غذا، تغذیه و پیشگیری از سرطان سال ۱۹۹۷ که توسط سازمـــان جهانی تحقیقـــات سرطان و انستیتوی تحقیقات سرطان آمریکا منتشر شد چشم انداز جهانی چنین مطرح می شود: “مبارزه علیه سرطان با مراقبت های مداوم غذایی و مصرف بالای سبزی و میوه”  میسر می شود.

از آن جــایـــی که سبزی ها و میوه ها غنی از آنتی اکسیدان هستند و به بهبود سلامتی مردم کمک می کند، انستیتوی ملی سرطان آمریکا (NCL) تصمیم به راه اندازی بسیج “۵ روز برای سلامتی بهتر” گرفت. این بسیج آموزشی برای افزایش مصرف این غذاها برنامه ریزی شد.

سازمان غذا و دارو (FDA) ضمن ارائه مضامین علمی معتبر در خصوص رژیم غذایی غنی از سبزی و میوه مخصوصا” آن ها که حـــاوی فیبر و ویتامین های A و C هستند، در خصوص ارتباط مصرف سبزی ها و میوه ها با سرطان یک ادعای سلامتی دارد و بسته های غذایی که معیـــارهای FDA را دارند می توانند این ادعا را داشته باشند. “رژیم های غذایی کم چربی و غنی از سبزی ها و میوه ها می تواند خطر بعضی سرطان ها را کاهش دهد”.

رژیم های غذایی غنی از سبزی ها و میوه ها می تواند خطر بعضی انواع سرطان و سایر بیماری های مزمن را کاهش دهد. اخیرا” راهنمای غذایی آمریکا بیان داشته است: “افزایش دریافت سبزی و میوه، غلات کامل و شیر و لبنیات بدون چربی و کم چربی در سلامت اکثر مردم مفید می باشد”.

تحقیقات در خصوص خواص مفید آنتی اکسیدان ها در حال گسترش و توسعه است. جریان شدید تحقیقات این پیام را در بردارد که آنتی اکسیدان های با منشاء‌غذا شامل سبزی ها، میوه ها و غلات کامل توانایی کاهش خطر امراض را دارند و بنابراین برای سلامت انسان مفیدند.

کلام پایانی:

غالب مطالعات دلالت بر این دارند که غذاهای غنی از آنتی اکسیدان فواید زیادی برای سلامت انسان دارند. نتایج تحقیقات بالینی در خصوص مکمل های آنتی اکسیدان به این منتج شده است که آنتی اکسیدان ها برای سلامتی مفیدند در حال حاضر دولت ایالات متحده و سازمان های بهداشتی توصیه می کنند که روزانه یک رژیم متنوع با حداقل ۵ واحد میوه و سبزی و ۱۱-۶ واحد غلات که حداقل ۳ تای آن ها غلات کامل باشند، داشته باشید.

Ref: http://www.ific.org/publicatios

دفتر بهبود تغذیه جامعه- وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی