تری پتاسیم سیترات

تری‌ پتاسیم سیترات (Tripotassium Citrate) نمک پتاسیمی اسید سیتریک است که به دلیل داشتن خاصیت قلیایی ملایم و حلالیت بالا در آب، به عنوان یک افزودنی چندمنظوره در صنعت غذایی شناخته می‌شود. این ترکیب علاوه بر تنظیم اسیدیته و بهبود طعم، در حفظ پایداری محصولات و افزایش ماندگاری آن‌ها نقش کلیدی دارد. طعم خنثی و کمی شور آن باعث می‌شود که در نوشیدنی‌های ورزشی و انرژی‌زا، علاوه بر ایجاد طراوت، به حفظ تعادل الکترولیتی بدن نیز کمک کند.

در محصولات لبنی و فرآوری‌شده مانند پنیر، ماست و بستنی، تری‌پتاسیم سیترات به عنوان امولسیفایر و پایدارکننده عمل کرده و بافتی یکنواخت و لطیف ایجاد می‌کند. همچنین به دلیل اینکه جایگزین مناسبی برای ترکیبات سدیمی است، در تولید مواد غذایی کم‌سدیم و رژیمی کاربرد ویژه‌ای دارد. این ویژگی باعث شده تری‌پتاسیم سیترات نه تنها به بهبود کیفیت و طعم محصولات کمک کند، بلکه پاسخگوی نیاز روزافزون مصرف‌کنندگان به گزینه‌های سالم‌تر نیز باشد.

شرکت پرشیا کماندار پایتخت، به‌عنوان تأمین‌کننده مواد اولیه شیمیایی و مواد اولیه غذایی، ارائه‌دهنده تری‌پتاسیم سیترات با کیفیت بالا و استانداردهای بین‌المللی است. این ترکیب به عنوان یک افزودنی چندمنظوره در صنایع غذایی کاربرد دارد و در تنظیم اسیدیته، بهبود طعم و افزایش پایداری محصولات نقش مهمی ایفا می‌کند. پرشیا کماندار با تمرکز بر کیفیت محصول و خدمات حرفه‌ای، شریک قابل اعتماد تولیدکنندگان برای تأمین مواد اولیه باکیفیت و مطمئن محسوب می‌شود.

سیترات پتاسیم چیست؟

سیترات پتاسیم، که به طور دقیق‌تر با نام تری پتاسیم سیترات شناخته می‌شود، یک نمک پتاسیم اسید سیتریک است که با فرمول مولکولی K₃C₆H₅O₇ در شیمی توصیف می‌گردد و به عنوان یک ماده افزودنی غذایی و صنعتی بسیار مهم عمل می‌کند. این ترکیب به صورت پودر کریستالی سفید و هیدروسکوپیک ظاهر می‌شود و بدون بو است، اما طعم شور ملایمی دارد. سیترات پتاسیم به طور طبیعی در برخی میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شود، اما تولید صنعتی آن از طریق خنثی‌سازی اسید سیتریک با منابع پتاسیم مانند بی‌کربنات پتاسیم یا هیدروکسید پتاسیم انجام می‌گیرد. از نظر تاریخی، این ماده از اوایل قرن بیستم به عنوان افزودنی غذایی با شماره E۳۳۲ در اتحادیه اروپا ثبت شده و نقش کلیدی در تنظیم اسیدیته و بهبود کیفیت محصولات مختلف ایفا می‌کند. در سال ۲۰۲۰، سیترات پتاسیم به عنوان ۲۹۷امین داروی پرتجویز در ایالات متحده با بیش از یک میلیون نسخه تجویزی شناخته شد، که نشان‌دهنده اهمیت پزشکی آن است. این ترکیب نه تنها در صنایع غذایی به عنوان بافر و تنظیم‌کننده pH استفاده می‌شود، بلکه در داروسازی برای درمان سنگ‌های کلیه ناشی از اسید اوریک یا سیستین کاربرد دارد. سیترات پتاسیم به سرعت از طریق دهان جذب شده و در ادرار دفع می‌گردد، که این ویژگی آن را به یک عامل قلیایی‌کننده مؤثر تبدیل می‌کند. در سطح مولکولی، این ماده شامل سه یون پتاسیم متصل به یون سیترات است که ساختار آن را به عنوان یک پلی‌الکترولیت طبیعی می‌سازد. محتوای پتاسیم آن حدود ۳۸.۲۸ درصد جرم است، که آن را به منبع غنی پتاسیم برای مکمل‌های غذایی تبدیل کرده است. سیترات پتاسیم در آتش‌نشانی نیز به عنوان سرکوب‌کننده شیمیایی مرطوب استفاده می‌شود، به ویژه در آتش‌های آشپزخانه، جایی که pH قلیایی آن صابونی‌سازی چربی‌ها را تسهیل می‌کند و حرارت را جذب می‌نماید. این ماده زیست‌تخریب‌پذیر است و غیرسمی تلقی می‌شود، اما در غلظت‌های بالا ممکن است اثرات خفیفی بر معده داشته باشد. در بازار جهانی، تولید آن عمدتاً در چین و ایالات متحده انجام می‌گیرد و تقاضا برای آن با رشد صنایع غذایی و دارویی افزایش یافته است. در ایران، واردات آن از کشورهای آسیایی رایج است و به عنوان ماده اولیه در صنایع لبنی و نوشیدنی‌ها به کار می‌رود. سیترات پتاسیم نه تنها طعم و پایداری محصولات را بهبود می‌بخشد، بلکه در حفظ سلامت عمومی نقش دارد، به ویژه در پیشگیری از اختلالات کلیوی. این ترکیب با حلالیت بالا در آب و گلیسیرین، اما نامحلول در اتانول، انعطاف‌پذیری بالایی در فرمولاسیون‌ها ارائه می‌دهد. در مجموع، سیترات پتاسیم یک ماده چندمنظوره است که از طبیعت الهام گرفته و در صنایع مدرن بهینه‌سازی شده، و اهمیت آن در سال ۲۰۲۵ با تمرکز بر محصولات ارگانیک و کم‌نمک بیشتر شده است.

خواص فیزیکی و شیمیایی پتاسیم سیترات:

خواص فیزیکی و شیمیایی سیترات پتاسیم آن را به یکی از مواد پرکاربرد در شیمی و صنایع تبدیل کرده است، که این ویژگی‌ها بر اساس ساختار کریستالی و تعاملات یونی آن تعیین می‌شوند. از نظر فیزیکی، سیترات پتاسیم به صورت پودر کریستالی سفید یا بی‌رنگ ظاهر می‌شود که بسیار هیدروسکوپیک است و رطوبت هوا را جذب می‌کند؛ در فرم مونوهیدرات، این خاصیت به حدی است که دلِکِسِسانس (حل شدن در رطوبت جذب‌شده) نشان می‌دهد. این پودر بدون بو است و طعم شور ملایمی دارد، با تراکم ۱.۹۸ گرم بر سانتی‌متر مکعب. جرم مولی آن ۳۰۶.۳۹۵ گرم بر مول است و نقطه ذوب آن حدود ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد و نقطه جوش ۲۳۰ درجه سانتی‌گراد می‌باشد، که در دماهای بالاتر تجزیه می‌شود. حلالیت آن در آب بسیار بالا است (حدود ۱۸۰ گرم در ۱۰۰ میلی‌لیتر در ۲۰ درجه سانتی‌گراد) و در گلیسیرین نیز محلول است، اما در اتانول ۹۵ درصدی نامحلول می‌باشد. از نظر شیمیایی، سیترات پتاسیم یک نمک قلیایی با pKa ۸.۵ است که به عنوان بافر عمل می‌کند و pH را در محدوده خنثی تا قلیایی تنظیم می‌نماید. این ماده حاوی ۳۸.۲۸ درصد پتاسیم است و خاصیت کیلیت‌کننده ملایمی دارد که با یون‌های فلزی تعامل می‌کند. در محلول آبی، یون‌های K+ و سیترات- آزاد می‌شوند و pH محلول ۱ درصدی آن حدود ۷.۵ تا ۹ است. سیترات پتاسیم پایدار در دماهای معمولی است، اما در حضور اسیدهای قوی هیدرولیز می‌شود و به اسید سیتریک و هیدروکسید پتاسیم تجزیه می‌گردد. از نظر نوری، این ترکیب اپتیکال اکتیو نیست و چرخش خاصی ندارد. غیرقابل اشتعال و غیرانفجاری است و در دسته مواد GRAS عموماً ایمن برای مصرف) توسط FDA قرار دارد. در فرم مونوهیدرات، یک مولکول آب کریستالی دارد که پایداری آن را افزایش می‌دهد. این خواص، سیترات پتاسیم را برای کاربردهای آبی و غذایی ایده‌آل می‌سازد، جایی که نیاز به حلالیت سریع و تنظیم pH بدون تغییر طعم وجود دارد. برای مثال، در محلول‌های ۱۰ درصدی، ویسکوزیته ملایمی ایجاد می‌کند و شفافیت بالایی دارد. در مجموع، ترکیب این خواص فیزیکی و شیمیایی، سیترات پتاسیم را به ماده‌ای versatile در صنایع مختلف تبدیل کرده است.

طرز تهیه محلول پتاسیم سیترات:

طرز تهیه محلول پتاسیم سیترات فرآیندی ساده و ایمن است که بر پایه خنثی‌سازی اسید سیتریک با منابع پتاسیم بنا شده و در آزمایشگاه‌ها و صنایع به طور گسترده انجام می‌گیرد. ابتدا، مقدار مورد نظر اسید سیتریک کریستالی (مانند ۲۶.۳ گرم اسید سیتریک مونوهیدرات برای ۱۲۵ میلی‌مول) را در ۷۰۰ میلی‌لیتر آب مقطر حل کنید و هم بزنید تا کاملاً حل شود؛ این مرحله برای جلوگیری از تجمع، در دمای اتاق انجام می‌شود. سپس، ۲۶۸.۸ گرم تری‌پتاسیم سیترات (یا ۲۹۳.۵ گرم فرم مونوهیدرات برای ۸۸۰ میلی‌مول) را به آرامی به محلول اضافه کنید و با همزن مکانیکی مخلوط نمایید تا pH به ۶.۰ برسد؛ این نسبت برای بافر ۱M پتاسیم سیترات مناسب است. اگر از بی‌کربنات پتاسیم استفاده می‌کنید، اسید سیتریک را در آب ایزوولوم (حجم برابر) حل کرده و سپس اتانول ایزوولوم اضافه کنید تا رسوب تشکیل شود، اما برای محلول، خنثی‌سازی مستقیم با هیدروکسید پتاسیم ترجیح داده می‌شود. پس از مخلوط، محلول را فیلتر کنید تا ناخالصی‌ها جدا شوند و سپس حجم را به ۱ لیتر با آب مقطر برسانید؛ برای استریل‌سازی، اتوکلاو در ۱۲۱ درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۵ دقیقه استفاده کنید. در روش‌های صنعتی، اسید سیتریک را با پتاسیم کربنات خنثی می‌کنند و محلول را تبخیر می‌نمایند تا گرانول تشکیل شود، اما برای محلول، رقیق‌سازی با آب و گلیسیرین (برای پایداری) رایج است. برای مثال، در فرمولاسیون دارویی، ۱۰۰ میلی‌گرم بر میلی‌لیتر پتاسیم سیترات را در ۲۰ میلی‌لیتر آب حل کرده، گلیسیرین، شربت و کربوکسی متیل سلولز سدیم اضافه می‌نمایند و حجم را به ۱۰۰ میلی‌لیتر می‌رسانند. این محلول باید در ظروف شیشه‌ای یا پلاستیکی مقاوم نگهداری شود و pH آن با pH‌متر تنظیم گردد. در تهیه خانگی، برای استفاده در نوشیدنی‌ها، ۱ قاشق چای‌خوری پودر را در ۲۰۰ میلی‌لیتر آب حل کنید و ۱۵-۳۰ میلی‌لیتر را پس از وعده‌ها مصرف نمایید. فرآیند کلی حدود ۳۰-۶۰ دقیقه طول می‌کشد و بازده نزدیک به ۱۰۰ درصد دارد، اما همیشه از مواد خالص USP استفاده شود تا ایمنی تضمین گردد. این روش‌ها انعطاف‌پذیر هستند و بسته به کاربرد، غلظت از ۱% تا ۵۰% متغیر است.

کاربردها:

کاربردهای سیترات پتاسیم بسیار متنوع است و این ماده به عنوان تنظیم‌کننده pH، بافر، کیلیت‌کننده و افزودنی در صنایع مختلف عمل می‌کند، که هر کدام بر اساس خواص قلیایی و حلالیت بالای آن بنا شده‌اند.

تنظیم کننده pH در صنایع مختلف:

سیترات پتاسیم به عنوان تنظیم‌کننده pH در صنایع مختلف، از جمله غذایی، دارویی و شیمیایی، نقش کلیدی ایفا می‌کند و pH را به محدوده خنثی یا قلیایی می‌رساند بدون اینکه طعم یا بافت را تغییر دهد. در صنایع غذایی، به عنوان E۳۳۲، اسیدیته را کنترل می‌کند و از فساد جلوگیری می‌نماید، در حالی که در داروسازی، pH ادرار را افزایش داده و سنگ‌های کلیوی را مهار می‌کند. در صنایع شیمیایی، به عنوان بافر در محلول‌های آزمایشگاهی استفاده می‌شود و پایداری واکنش‌ها را تضمین می‌نماید. این ماده در محصولات آرایشی نیز pH پوست را متعادل می‌کند و تحریک را کاهش می‌دهد. به طور کلی، تنظیم pH توسط سیترات پتاسیم، کیفیت و ایمنی محصولات را افزایش می‌دهد.

فرایندهای صنعتی:

در فرایندهای صنعتی، سیترات پتاسیم به عنوان سرکوب‌کننده آتش شیمیایی مرطوب، به ویژه در آتش‌های چربی آشپزخانه، کاربرد دارد؛ pH قلیایی آن صابونی‌سازی را تسهیل کرده و حرارت را از طریق دهیدراتاسیون جذب می‌نماید. در صنایع شیمیایی، به عنوان کیلیت‌کننده یون‌های فلزی در فرآیندهای تصفیه آب استفاده می‌شود و رسوب را جلوگیری می‌کند. در تولید کودها، pH خاک را تنظیم می‌نماید و جذب پتاسیم را بهبود می‌بخشد. این کاربردها، کارایی و ایمنی فرایندها را افزایش می‌دهند.

کاربرد صنایع غذایی و آشامیدنی:

در صنایع غذایی و آشامیدنی، سیترات پتاسیم به عنوان افزودنی چندمنظوره، اسیدیته را تنظیم، پتاسیم تأمین و طعم را بهبود می‌بخشد، که در محصولات متنوعی مانند سس‌ها، کنسروها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.

کاربرد در نوشابه:

در نوشابه‌ها، سیترات پتاسیم به عنوان بافر، pH را کنترل کرده و طعم ترش ملایم ایجاد می‌نماید؛ در نوشابه‌های گازدار، کف را تثبیت می‌کند و از جداسازی فاز جلوگیری می‌نماید. این ماده در فرمولاسیون نوشیدنی‌های ورزشی، پتاسیم را تأمین کرده و هیدراتاسیون را تسهیل می‌کند، و در سال ۲۰۲۵، با رشد بازار نوشیدنی‌های کم‌کالری، استفاده از آن افزایش یافته است.

کاربرد در محصولات لبنی:

در محصولات لبنی، سیترات پتاسیم پروتئین‌ها را تثبیت کرده و از لخته شدن شیر جلوگیری می‌نماید؛ در ماست و پنیر، بافت را بهبود می‌بخشد و عمر مفید را طولانی می‌کند. این ماده pH را متعادل کرده و طعم تازه حفظ می‌نماید، که در تولید بستنی و خامه نیز مفید است.

کاربردهای دارویی:

در کاربردهای دارویی، سیترات پتاسیم برای درمان سنگ‌های کلیه ناشی از اسید اوریک یا سیستین استفاده می‌شود و pH ادرار را افزایش می‌دهد، که درد و تکرر ادرار را کاهش می‌دهد. به عنوان دیورتیک غیرتحریکی در حیوانات خانگی، آریتمی را در بیماران هیپوکالمیک مدیریت می‌کند و عفونت‌های ادراری خفیف مانند سیستیت را قلیایی می‌نماید. مطالعات نشان می‌دهد که خطر تشکیل سنگ کلیه را تا ۷۴ درصد کاهش می‌دهد. در فرم قرص‌های رهش طولانی، جذب سریع دارد و در سال ۲۰۲۰، بیش از یک میلیون نسخه تجویزی داشته است.

مزایای سیترات پتاسیم

مزایای سیترات پتاسیم شامل تنظیم pH ادرار برای پیشگیری از سنگ کلیه، تأمین پتاسیم بدون افزایش سدیم، و بهبود طعم محصولات غذایی است. این ماده درد ادراری را کاهش، دیورتیک غیرتحریکی عمل می‌کند، آریتمی را مدیریت، و عفونت‌های ادراری را درمان می‌نماید. در غذا، اسیدیته را کنترل، عمر مفید را طولانی، و بافت را بهبود می‌بخشد. غیرسمی، زیست‌تخریب‌پذیر و اقتصادی است، که آن را به گزینه‌ای ایده‌آل تبدیل می‌کند.

عوارض تری پتاسیم سیترات

عوارض تری پتاسیم سیترات معمولاً خفیف است، اما شامل درد شکمی، اسهال، تهوع و استفراغ می‌شود؛ در موارد نادر، گیجی، تنگی نفس، ضربان قلب نامنظم، و بی‌حسی دست و پا رخ می‌دهد. دوز کشنده ۱۷۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم (وریدی در سگ) و ۵۴۰۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم (خوراکی در موش) است. در بیماران کلیوی، هیپرکالمی ایجاد می‌کند و با داروهای دیگر تعامل دارد.

خرید تری پتاسیم سیترات

خرید تری پتاسیم سیترات از شرکت پرشیا کماندار پایتخت گامی کلیدی در بهبود کارایی و پایداری فرایندهای غذایی و نوشیدنی‌ها است. با توجه به اهمیت خلوص، ثبات کیفی و گزینه‌های بسته‌بندی مناسب، این تامین‌کننده امکان انتخاب گریدهای متنوع و تطبیق‌شده با استانداردهای بین المللی و داخلی را فراهم می‌کند. همکاری با پرشیا کماندار پایتخت(تامین کننده مواد اولیه غذایی) همچنین امکان دسترسی به داده‌های فنی دقیق، نتیجه‌های آزمایش‌های QC و نمونه‌های آزمایشی را فراهم می‌نماید که ریسک‌های کیفیتی و تاخیرهای اجرایی را کاهش می‌دهد. توجه به شرایط حمل و بسته‌بندی، تاریخ مصرف و گواهی‌های کیفی از جمله عوامل کلیدی در بهینه‌سازی هزینه‌ها و زمان تحویل هستند. نهایتاً، فرایند سفارش منسجم از درخواست رسمی تا تأیید قیمت و شرایط پرداخت، تجربه‌ای شفاف، کارآمد و مطمئن در خرید تری پتاسیم سیترات از پرشیا کماندار پایتخت ایجاد می‌کند.